Posiadanie akcji renomowanej spółki może przynieść znaczące zyski, ale inwestowanie na giełdzie wiąże się również z ryzykiem. Jednym z najpoważniejszych scenariuszy, który może spotkać inwestora, jest sytuacja, gdy firma, w którą zainwestował, ogłasza upadłość. W takim przypadku pojawia się naturalne pytanie: co się dzieje z moimi akcjami, gdy firma bankrutuje? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna i zależy od wielu czynników, przede wszystkim od tego, na jakim etapie postępowania upadłościowego znajduje się przedsiębiorstwo oraz od jego struktury prawnej i finansowej.
Proces upadłościowy i jego wpływ na akcjonariuszy
Kiedy firma staje w obliczu niewypłacalności, wszczynane jest postępowanie upadłościowe. Celem tego procesu jest zaspokojenie wierzycieli przedsiębiorstwa oraz, w miarę możliwości, jego restrukturyzacja lub likwidacja. W polskim prawie istnieją dwa główne rodzaje postępowań upadłościowych: upadłość układowa (obecnie w dużej mierze zastąpiona przez postępowanie o zatwierdzenie układu) oraz upadłość likwidacyjna.
W przypadku upadłości układowej istnieje szansa, że firma będzie kontynuować działalność, ale na zmienionych warunkach, często poprzez porozumienie z wierzycielami dotyczące spłaty długów. Akcjonariusze w tym scenariuszu mogą potencjalnie zachować część swojej inwestycji, choć wartość ich akcji zazwyczaj drastycznie spada. W przypadku upadłości likwidacyjnej celem jest sprzedaż wszystkich aktywów firmy i podział uzyskanych środków między wierzycieli.
Pozycja akcjonariuszy w hierarchii zaspokajania wierzycieli
Bardzo ważnym aspektem, który decyduje o losie akcji w przypadku bankructwa firmy, jest hierarchia zaspokajania wierzycieli. Wierzyciele są zazwyczaj dzieleni na różne kategorie, a ich kolejność spłaty jest ściśle określona przez prawo. Na samym szczycie tej hierarchii znajdują się wierzyciele zabezpieczeni (np. banki posiadające hipoteki), następnie wierzyciele nieposiadający zabezpieczeń, pracownicy, a na samym końcu – akcjonariusze.
Oznacza to, że w przypadku likwidacji majątku firmy, środki ze sprzedaży aktywów są najpierw przeznaczane na spłatę wszystkich pozostałych wierzycieli. Dopiero jeśli po zaspokojeniu wszystkich tych podmiotów pozostaną jakiekolwiek pieniądze, mogą one trafić do akcjonariuszy. W praktyce, w większości przypadków upadłości likwidacyjnej, środki te są niewystarczające, aby pokryć nawet długi uprzywilejowanych wierzycieli, co oznacza, że akcjonariusze tracą całą swoją zainwestowaną kwotę.
Co się faktycznie dzieje z akcjami na giełdzie?
Gdy firma ogłasza niewypłacalność lub rozpoczyna się postępowanie upadłościowe, jej akcje zazwyczaj tracą na wartości w bardzo szybkim tempie. Wiele giełd papierów wartościowych ma procedury zawieszenia obrotu akcjami takich spółek, aby zapobiec dalszym spekulacjom i ochronić inwestorów przed podejmowaniem ryzykownych decyzji w oparciu o niepełne informacje.
Ostatecznie, jeśli firma zostanie zlikwidowana, jej akcje zostają wycofane z obrotu giełdowego. Oznacza to, że przestają być dostępne na rynku i nie można ich już sprzedać ani kupić. W takiej sytuacji posiadane przez inwestora akcje stają się bezwartościowe. Nawet jeśli postępowanie upadłościowe zakończy się restrukturyzacją, nowy właściciel lub syndyk masy upadłościowej może zdecydować o emisji nowych akcji lub zmianie struktury kapitałowej, co w praktyce może prowadzić do umorzenia lub znaczącego rozwodnienia dotychczasowych udziałów akcjonariuszy.
Jak chronić się przed stratą w przypadku bankructwa firmy?
Najlepszą strategią ochrony przed stratami w przypadku bankructwa firmy jest dywersyfikacja portfela inwestycyjnego. Nie należy lokować wszystkich środków w akcje jednej spółki, nawet jeśli wydaje się ona bardzo stabilna. Rozłożenie inwestycji na różne firmy, branże, a nawet klasy aktywów (np. obligacje, nieruchomości) znacząco zmniejsza ryzyko utraty całej zainwestowanej kwoty w przypadku problemów jednej z nich.
Przed dokonaniem inwestycji zawsze warto przeprowadzić dogłębną analizę finansową potencjalnej spółki, sprawdzić jej zadłużenie, płynność, perspektywy rozwoju oraz kondycję branży, w której działa. Monitorowanie wiadomości rynkowych i bieżącej sytuacji finansowej posiadanych spółek jest kluczowe dla podejmowania świadomych decyzji inwestycyjnych i minimalizowania ryzyka.
